Μεσσηνία: Συμβολές στην ιστορία και στον πολιτισμό της

Εκδοτική Εποπτεία: Γεωργία Ξανθάκη - Καραμάνου

Επιστημονική Επιμέλεια: Α. Ν. Δουλαβέρας, Ι. Κ. Σπηλιοπούλου

Εκδόσεις Παπαζήση, 2012, σελ. 727, ISBN 978-960-02-2668-3

Από τον πρόλογο της Ομότιμης Καθηγητρίας κας. Γ. Ξανθάκη-Καραμάνου

Ένα ολοκληρωμένο έργο για τη Μεσσηνία στην πολιτισμική της διαχρονία, που ν' ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της επιστημονικής έρευνας, αποτελούσε αναμφισβήτητα desideratum. Το εκτενές πόνημα που παρουσιάζουμε με την έκδοση αυτή φιλοδοξεί να καλύψει έτσι υπαρκτό κενό και ν' αναδείξει τις κύριες εκφάνσεις της πορείας της πανάρχαιας αυτής περιοχής του τόπου μας στην ιστορία και τη σημαντική συμβολή της στο πολιτισμικό γίγνεσθαι του Ελληνισμού.

Οι δεκαέξι εισηγήσεις παρατίθενται υπό μορφή ενός ζωντανού οδοιπορικού, που έλκει την αφετηρία του από τα προϊστορικά χρόνια συνεχίζεται στην Αρχαιότητα, στο Βυζάντιο, στη Λατινοκρατία, στην Τουρκοκρατία, στην Επανάσταση και καταλήγει στη νεώτερη και σύγχρονη εποχή.

Αναδεικνύονται τα περισπούδαστα αρχαιολογικά κατάλοιπα, αντικείμενα της προϊστορικής, κλασσικής και βυζαντινής αρχαιολογίας, με επίκεντρο την Αρχαία Μεσσήνη, τις περίφημες βυζαντινές εκκλησίες και τα μοναδικά φρούρια της περιοχής. Αποτυπώνονται οι θεμελιώδεις σταθμοί της ιστορικής διαδρομής της Μεσσηνίας στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, στην προεπαναστατική περίοδο και στην Παλιγγενεσία με επικέντρωση στην έναρξη της Επανάστασης, στο ηρωικό Μανιάκι και στο επιστέγασμα του Αγώνα στο Ναυαρίνο.

Ο διαχρονικά πολύπλευρος πνευματικός δυναμισμός της Μεσσηνίας καταδεικνύεται τεκμηριωμένα με μελέτες αναφερόμενες στην αφετηρία και στην εξέλιξη της Γλώσσας και της Φιλολογίας, με κορύφωση τις περίφημες πινακίδες της Γραμμικής Β΄, καθώς και στην ανάπτυξη του φιλοσοφικο-θεολογικού στοχασμού και της μουσικής παιδείας. Και η ίδια η μεσσηνιακή κοινωνία αναδύεται με ζωντάνια και γλαφυρότητα σε εισηγήσεις για τις όψεις του λαϊκού βίου (κατοικία, γεωργία, κοινωνική, πνευματική ζωή) και του αγροτικού χώρου, όπως η σημαντική καλλιέργεια της σταφίδας, που αποτελεί υπολογίσιμη οικονομική πηγή των κατοίκων. Η σημαντικότατη αρχιτεκτονική της Καλαμάτας με τα επιβλητικά αρχοντικά και τα νεοκλασσικά κτήρια, καθώς και η οικιστική της πόλης μετά τους σεισμούς που διεξοδικά ερευνάται, σηματοδοτούν τις τάσεις και τις επιλογές των Μεσσηνίων στο καίριο θέμα της πολεοδομικής αισθητικής και του σεβασμού προς τις παραδόσεις.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.​ Αι. Μπάνου, Μεσσηνία: Οι προϊστορικοί χρόνοι.

2.​ Βασ. Κωνσταντινόπουλος, Η Πύλος στον κατάλογο των πλοίων και τις πινακίδες της γραμμικής Β΄.

3.​ Ε. Ζυμή, Η Μεσσηνία των ιστορικών χρόνων μέσα από τα μνημεία της.

4.​Α. Farrington, Η ελληνιστική και ρωμαϊκή Μεσσηνία.

5.​ Δ. Πανομήτρος, Πόλεις της Μεσσηνίας στην Ελληνική Ανθολογία.

6.​ Μ. Ξανθοπούλου, Οικιστικά κατάλοιπα της πρωτοβυζαντινής και μεσοβυζαντινής περιόδου στη Μεσσηνία.

7.​ I. Κακούρος, Βυζαντινά μνημεία της Μεσσηνίας.

8. ​Γ. Στείρης, Φιλοσοφία και Θεολογία του Νικολάου, επισκόπου Μεθώνης.

9.​ Ν. Κοντογιάννης, Οι οχυρώσεις της Μεσσηνίας: από το Βυζάντιο στο νεώτερο Ελληνικό Κράτος.

10. ​Φ. Πέρρα, Πτυχές της ιστορίας της λατινοκρατούμενης Μεσσηνίας: Η περίπτωση του Ναβαρίνου/Port de Jonc.

11. ​Ν. Τόμπρος, Η Μεσσηνία σε επαναστατική τροχιά (1770-1828).

12. ​Αθ. Χρήστου, Τρεις σταθμοί στην επανάσταση του 1821 στη Μεσσηνία: 23 Μαρτίου 1821- Μανιάκι - Ναυαρίνο.

13.​ I. Πλεμμένος, Ο μουσικός εξευρωπαϊσμός της Καλαμάτας: 1890-1912.

14.​ Αρ. Δουλαβέρας, Όψεις του λαϊκού βίου στη Μεσσηνία κατά τον 19° και 20° αιώνα.

15. ​Μ. Βελιώτη-Γεωργοπούλου, Καλλιεργώντας τη σταφίδα στα χρόνια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Έμποροι, Κτηματίες, Καλλιεργητές.

16. ​I. Σπηλιοπούλου, Η πολεοδομική και αρχιτεκτονική εξέλιξη της Καλαμάτας από τα προεπαναστατικά χρόνια έως την περίοδο του μεσοπολέμου. Η τύχη της πόλης μετά τους σεισμούς.

Βιβλιοκρισίες διαβάστε εδώ.